Islah harcı hesaplama, bir davada yapılan ıslah işlemi sonrasında ödenmesi gereken harç miktarının nasıl belirleneceğini ifade eder. Bu makalede, ıslahın ne olduğu, hangi durumlarda ıslah harcı ödeneceği ve harç miktarının nasıl hesaplandığı gibi konulara değinerek, uygulamada karşılaşılan sorulara yanıt vereceğiz.
Islah Harcı Hesaplama
Islah harcı hesaplama, bir davada tarafın iddia veya savunmasını değiştirmesi ya da genişletmesi durumunda, bu değişiklik nedeniyle yatırılması gereken yargı harcının ne kadar olduğunu belirlemeye yarayan işlemdir.
Türk Hukukunda ıslah, HMK m.176 ve devamında düzenlenmiştir. Davacı ya da davalı, dava sürecinde bir kereye mahsus olmak üzere ıslah yoluna başvurarak dilekçesindeki talepleri değiştirebilir. Örneğin, bir işçi işverene karşı fazla mesai alacağı için 30.000 TL tutarında alacak davası açıyor. Yargılama sürecinde bilirkişi raporuyla alacağın aslında 70.000 TL olduğu ortaya çıkıyor. İşçi, talebini 70.000 TL’ye çıkarmak için ıslah yapıyor. Bu durumda ıslah harcı hesaplama şu şekilde yapılmalıdır:
İlk talep: 30.000 TL
Islah edilen (artırılan) miktar: 70.000 TL – 30.000 TL = 40.000 TL
2025 yılı için nispi harç oranı: %0,06831
40.000 TL x %0,06831 ≈ 2.732,40 TL ıslah harcı ödenerek dava ıslah edilmelidir.
Islah Harcı Hesaplanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Islah, yargılama sürecinde hüküm verilene kadar taraflara tanınan, dava dilekçesindeki talepleri değiştirme ya da genişletme hakkıdır. Islah harcı ise, bu değişikliklerin mahkemeye bildirildiği anda ödenmesi gereken yargılama harcını ifade eder. Genellikle hâkim, ıslah dilekçesinin sunulmasının ardından harcın yatırılması için davacıya kısa bir süre verir. Bu sürede harç ödenmezse, yapılan ıslah geçersiz sayılır.
Islah harcı, ana dava harç ve giderlerine ek olarak yatırılır ve her yıl güncellenen tarife üzerinden hesaplanır. Yanlış ya da eksik harç ödemesi, taleplerin geçersiz sayılmasına yol açabileceğinden, özellikle iş hukuku gibi maddi taleplerin yüksek olduğu davalarda, alanında uzman bir avukattan destek alınması hak kayıplarını önlemek adına oldukça önemlidir.
Islah ve Bedel Artırımı Arasındaki Fark Nedir?
Dava değerinin mahiyetine göre alacak davası ikiye ayrılır: kısmi alacak davası ve belirsiz alacak davası. Kısmi davalarda, dava konusu alacağın yalnızca belirli bir kısmı talep edilir ve sonrasında ıslah yoluyla artırıma gidilebilir. Ancak dava belirsiz alacak davası niteliğindeyse, artırım bedel artırımı ile yapılır. Bu iki yöntem birbirine karıştırıldığında, Yargıtay içtihatları doğrultusunda dava usulden reddedilebilir.
Kısmi dava, HMK madde 109 çerçevesinde; dava konusu alacağın bölünebilir nitelikte olması durumunda, sadece bir kısmının talep edilmesine imkân tanır. Bu, özellikle alacağın tümü hakkında net bilgiye sahip olunduğunda tercih edilen yöntemdir.
Diğer yandan, HMK madde 107 uyarınca belirsiz alacak davası, alacağın miktarının dava açılış anında net biçimde belirlenemediği veya belirlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda tercih edilir. Bu durumda davacı, hukuki ilişkiyi ortaya koyarak ve en azından asgari bir miktar belirterek dava açabilir.
Islah Harcı Nasıl Hesaplanır?
Bir işçi, işverene karşı kıdem tazminatı talebiyle 20.000 TL değerinde bir dava açıyor. Ancak yargılama sırasında SGK kayıtları ve tanık beyanlarıyla birlikte işçinin daha uzun süre çalıştığı ve gerçek alacağının 50.000 TL olduğu belirleniyor. İşçi bu durumda, talebini artırarak ıslah yoluna başvuruyor.
Hesaplama Şu Şekildedir:
- İlk Talep: 20.000 TL
- Yeni Talep (Islah Edilen): 50.000 TL
- Artan Miktar: 50.000 TL – 20.000 TL = 30.000 TL
- 2025 yılı için nispi harç oranı: %0,06831
30.000 TL x 0,06831 ≈ 2.049,30 TL
Bu durumda işçi, talebini artırmak için 2.049,30 TL ıslah harcı ödeyerek davasını genişletebilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Islah, hüküm verilene kadar her aşamada yapılabilir; ancak harç, ıslah dilekçesinden kısa süre sonra yatırılmalıdır.
- Hakim genellikle ıslah harcı için süre verir. Bu sürede harç yatırılmazsa, ıslah geçersiz sayılır.
- Dava sonunda haklı bulunmanız hâlinde, yatırdığınız harç karşı taraftan talep edilebilir.
- Harç oranları her yıl güncellenir. En doğru hesaplama için güncel tarifeye bakmak gerekir.
- Yanlış hesaplama ve usul hataları hak kaybına neden olabileceğinden, uzman bir avukata danışmak önemlidir.
Islah Harcı Hesaplama Sık Sorulan Sorular
Islah Harcı Nedir?
Islah harcı, davacı tarafın dava değerini artırması veya talebini genişletmesi durumunda ödenen ek yargılama harcıdır.
Islah Harcı Ne Zaman Ödenir?
Islah dilekçesi verildikten sonra, mahkemenin verdiği süre içerisinde ödenmelidir. Süresi içinde ödenmezse ıslah yapılmamış sayılır.
Islah Harcı Nasıl Hesaplanır?
Artırılan değer üzerinden yıllık belirlenen nispi harç oranı (2025 için %0,06831) uygulanarak bulunur.
Islah Harcı İade Edilir Mi?
Davayı kazanan taraf, yargılama giderleri kapsamında ıslah harcını karşı taraftan talep edebilir. Devlet bu harcı iade etmez.
Kısmi Dava İle Belirsiz Alacak Davasında Islah Farkı Nedir?
Kısmi davada dava değeri artırılırken ıslah yapılır, belirsiz alacak davasında ise bedel artırımı dilekçesi verilir. Yargıtay, bu ayrımı dikkate almazsanız davayı usulden reddedebilir.
Islah Harcı Her Yıl Değişir Mi?
Evet. Harçlar Kanunu gereğince, nispi harç oranı ve maktu harçlar her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenir.
Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Enes Öztürk Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.
Avukat Enes Efe ÖZTÜRK
ENES ÖZTÜRK HUKUK & DANIŞMANLIK BÜROSU