Geçit Hakkı Nedir ? Zorunlu Geçit Hakkı Davasının Şartları Nelerdir ?

Geçit hakkı, bir kişinin veya bir mülk sahibinin, kendi arazisi üzerinden veya yanından başka bir mülk sahibinin arazisine geçiş hakkına sahip olmasıdır. Bu geçiş hakkı, genellikle komşu mülk sahipleri arasında anlaşmazlıklara neden olan, bir mülk sahibinin kendi arazisine ulaşım veya kullanım amacıyla komşu araziyi kullanabilmesine izin veren bir haktır.

Örneğin, bir kişinin arazisi üzerinden bir başkasının arazisine doğal bir yol olmadığında, geçit hakkı, diğer arazi sahibinin kendi arazisine ulaşabilmesi için kullanabileceği yolu güvence altına alır.

Geçit Hakkı Nedir?

Geçit hakkı, ana yola bağlantısı olmayan ve genel yola çıkmak için yeterli bir yolunun olmadığı taşınmaz mal sahibinin, mahkemeye başvurarak komşu parseller üzerinden geçiş yapabilme hakkını elde ettiği bir durumdur. Bu hukuki izin, mülk sahibinin kendi arazisine erişim sağlamak veya arazisini kullanabilmek için komşu arazileri kullanabilmesini mümkün kılar. Taraflar arasında anlaşmazlık çıkması durumunda ise geçit hakkı davası açılır.

Geçit hakkı 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu madde 747 düzenlenmiş sınırlı ayni haktır.

TMK M.747

1. Taşınmazından genel yola çıkmak için yeterli geçidi bulunmayan malik, tam bir bedel karşılığında bir geçit hakkı tanınmasını komşularından isteyebilir.
2. Bu hak, ilk önce kendisinden bu geçidin istenmesi önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun düşen komşuya karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek olana karşı kullanılır.
3. Zorunlu geçit iki tarafın menfaati gözetilerek belirlenir.

Geçit Hakkı Davası Nedir ?

Geçit hakkı davası, bir mülk sahibinin kendi arazisine erişim sağlamak veya kullanım kolaylığı sağlamak için komşu bir mülk üzerinden geçiş hakkı talep ettiği bir hukuki davadır. Geçit hakkı davası, bir kişinin arazisi üzerinden veya yanından doğal bir yol olmadığı veya yeterli bir yolun olmadığı durumlarda ortaya çıkar.

Geçit hakkı davasında, davacı (genellikle mülk sahibi), arazisine ulaşmak için başka bir mülk sahibinin arazisini kullanma talebinde bulunur. Talep edilen geçit hakkı, mahkeme tarafından değerlendirilir ve yerel yasal düzenlemelere ve mevcut tapu kayıtlarına göre incelenir. Tarafların mülkiyet hakları, kullanım sıklığı, bakım ve onarım masrafları gibi konular da göz önünde bulundurulur.

Mahkeme, tarafların kanıtlarını değerlendirir ve geçit hakkının talep edilmesi gerektiğine veya taraflardan birinin bu hakkı vermemesi gerektiğine karar verir. Eğer geçit hakkı talebi kabul edilirse, mahkeme geçit hakkının koşullarını ve kullanımını belirleyerek bir karar verir. Bu karar, geçit hakkı sahibine yüklü taşınmaz üzerinde mahkemece tesis edilecek yolu kullanma hakkı verir.

Geçit hakkı davası, mülkiyet hukuku ve arazi kullanımı ile ilgili karmaşık ve duyarlı bir konudur ve yerel yasalara uygun olarak çözümlenmelidir. Bu tür davalar alanında uzman düzce avukat & hukuki danışmanlık hizmeti alınarak yürütülmesi hak ve menfaat kayıplarının önüne geçmek amacıyla önem arz etmektedir.

Geçit Hakkı Davası Nasıl Açılır ?

Komşu arsa maliki, geçit irtifakı kurulmasına rıza göstermediğinde, geçit hakkı talep eden kişi, Geçit Hakkı Davası (Yol Hakkı Davası) açmak zorundadır. Aleyhine geçit irtifakı davası olan taşınmaz, tapulu bir taşınmaz olmalıdır.

Geçit hakkı talep eden kişinin taşınmazı, genel yola bağlanacak geçidi olmamalı veya mevcut yol yetersiz olmalıdır. Yani, talep eden tarafın kendi arazisine ulaşmak için başka bir uygun yolunun olmaması veya mevcut yolun kullanımı için yetersiz olması durumunda, geçit hakkı talep edilebilir.

Tüm bu şartların sağlanması durumunda, geçit hakkı talep eden taraf,  yüklü taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesinde dava açabilmektedir.

Geçit Hakkı Davasında Deliller Nelerdir ?

Geçit hakkı talep eden taşınmaz maliki geçit hakkı davasında;

• Tapu kayıtları,
• – Kadastro tespit tutanakları,
• – Çaplı kroki,
• – Geniş çaplı pafta,
• – İmar planı krokisi,
• – Mahalli bilirkişi listesi ve keşif,

Delillerine başvurmalıdır.

Zorunlu Geçit Hakkı Nedir ?

Zorunlu geçit hakkı, bir mülk sahibinin kendi arazisine erişimi olmayan bir arazi üzerinden komşu bir mülke geçiş hakkıdır. Zorunlu geçit hakkının amacı, bir kişinin kendi mülküne ulaşımının sağlanmasıdır.

Zorunlu Geçit Hakkı Davası Nedir ?

Zorunlu geçit hakkı davası, gayrimenkul sahiplerinin, taşınmazlarının üzerindeki geçit hakkının varlığının tespiti veya geçit hakkının kullanımına ilişkin uyuşmazlıkların çözümü için açılan bir tür hukuki davadır. Zorunlu geçit hakkı, bir mülk üzerinden başka bir mülke geçiş yapma hakkıdır ve bazen arazi parçalarının ulaşımı için gereklidir.

Örneğin, bir kişinin mülkü diğer bir mülk tarafından çevriliyse ve genel bir yol erişimi yoksa, bu kişi zorunlu geçit hakkına sahip olabilir. Böyle bir durumda, mülk sahibi diğer mülk sahibinden zorunlu geçit hakkının kullanımına izin vermesini talep edebilir.

Zorunlu geçit hakkı, mülk sahibinin mülkünü kullanma hakkını kısıtlar ve dolayısıyla genellikle tartışmalara ve anlaşmazlıklara yol açabilir. Zorunlu geçit hakkı davası, bu tür anlaşmazlıkların çözümü için yargıya başvurmayı gerektiren bir süreçtir. Mahkeme, zorunlu geçit hakkının varlığını ve şartlarını belirlemeye çalışacak ve tarafların haklarını ve yükümlülüklerini belirleyecektir.

Zorunlu Geçit Davasının Şartları Nelerdir ?

Zorunlu geçit hakkının doğru ve tam bir şekilde sağlanabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi istenmektedir. Aşağıda sıralanan şartların sağlanması halinde geçit hakkı davası açan kişi, geçit hakkı talebinde bulunan kimsenin isteği yerine getirilecektir. Geçit irtifakı kurulmasının talep edilebilmesi için gereken şartlar; 

• Geçit hakkına sahip olmak isteyen bireylerin mülk ya da gayrimenkul tapusuna sahip olmaları gerekir.
• Zorunlu geçit hakkı; bir şahıs ya da bir mülke tanınır. Bu sebeple taraflar yalnızca bu ikisi olabilir. Taraflar, gerçek veya tüzel kişiler olabilir.
• Elbirliği ile mülkiyette ortaklardan biri dava açabilir. Ancak davaya devam edebilmesi için tüm paydaşların bu işleme katılması veya ortaklığa temsilci atanması gerekir.
• Kamulaştırma, su geçirme ve doğrudan yasal olarak gerçekleşen yol hakkı gibi şartların da meydana gelmesi gerekir.
• Genel yola geçişin engellenmiş olması gerekir.

Geçit Hakkı Sözleşme Yoluyla Nasıl Kurulur ?

Geçit hakkı, taraflar arasında yapılan bir sözleşme ile kurulabilir. Geçit hakkı sözleşmesi, tapuda malik gözüken yükümlü taşınmaz maliki ile yararlanan taşınmaz maliki arasında kurulur. Sözleşme, mülk sahipleri arasında karşılıklı anlaşma sağlanarak ve belirli şartlarla imzalanır. Geçit hakkı sözleşmesinin nasıl kurulacağına dair adımlar şu şekildedir ;

1. Geçit hakkı sözleşmesi kurulacak tarafların kimlikleri belirlenmelidir.
2. Taraflar, hakkın nasıl kullanılacağı ve hangi alanları kapsayacağı konusunda anlaşmalıdır.
3. Taraflar, hakkın karşılıklı olarak tanınması ilkesi doğrultusunda anlaşmalıdır. Yani, geçit hakkı talep eden taraf, komşu mülk sahibine de benzer bir hizmet veya karşılık sunmalıdır.
4. Geçit hakkı sözleşmesi, geçerli olacağı süre ve diğer koşullar açısından net ve anlaşılır olmalıdır.
5. Geçit hakkı sözleşmesi, tapu müdürlüğünde işlem yapılması ve tarafların imzaları ile resmileştirilmelidir.

Geçit hakkı sözleşmesi, sözleşme yapmak isteyen taraflar arasında yapılan anlaşmaya ve tapu kayıtlarına uygun olarak düzenlenmelidir. Bu şekilde geçit hakkı resmi olarak tanınır ve taraflar arasında hukuki bir temel oluşturur.

Yol Geçit Hakkı Bedeli Nasıl Hesaplanır ?

Eğer taraflar aralarında geçit hakkı konusunda anlaşabilirlerse, sözleşmede belirledikleri bedel esas alınır. Ancak, geçit hakkının tesis edilmesi için taraflar bedel konusunda anlaşamaz veya anlaşmazlık yaşanırsa, mahkeme devreye girer, ve geçit hakkı davası açılır.

Taraflar arasındaki anlaşmazlık durumunda, mahkeme başvurularak geçit hakkı davası açılır. Mahkeme tarafları dinler ve bilirkişi tarafından bedel hesaplanır. Mahkeme, bilirkişi raporunu değerlendirerek ve tarafların argümanlarını göz önünde bulundurarak bir karar verir. Eğer mahkeme, bilirkişi tarafından hesaplanan bedeli uygun bulursa, bu bedel, geçit hakkının hak karşılığı alınacak olan bedel olarak esas alınır.

Geçit Hakkının Tapuya Tescili Yapılmazsa Ne Olur ?

Geçit hakkının tapuya tescili yapılmazsa, bu hak resmi olarak kayıtlara geçmez ve tapu belgesinde yer almaz. Bu durumda, geçit hakkı sahibi mülk sahibi, geçit hakkını yasal olarak kanıtlayamayabilir ve bu hakka dayanarak komşu araziyi kullanma hakkını kullanamayabilir.

Geçit Hakkı Davasında Yargılama Giderleri Davacıya Aittir

Geçit hakkı davasında yargılama giderleri, davacı üzerinde bırakılır. Geçit hakkı kurulmasını isteyen davacı, geçit hakkı davası sürecince, dava sürecinde ortaya çıkan masraflardan sorumlu olur. Yargılama giderleri, davanın mahiyetine göre değişiklik gösterebilir.

Geçit Hakkının Terkinin Nedenleri

Geçit hakkının süreye bağlı olarak kurulması mümkündür ve bu sürenin sona ermesiyle birlikte geçit hakkının tescil edildiği tapu kütüğünden terkini talep edilebilir. Örneğin, taraflar arasında belirli bir süreliğine geçit hakkı anlaşması yapılmışsa ve bu süre sona ermişse, taraflar geçit hakkının tescil edildiği tapu kütüğünden terkini talep edebilirler.

Geçit hakkı lehine tesis edilmiş bir hak sahibi de kendi iradesiyle bu haktan feragat edebilir. Yani, geçit hakkına sahip kişi, kullanma hakkından vazgeçerek geçit hakkının terkini talep edebilir. Ancak, önemli bir nokta, geçit hakkının hak sahibinin ölümüyle sona ermemesidir. Geçit hakkı, hak sahibinin ölümü durumunda mirasçılara intikal eder ve hak devam eder.

Geçit Hakkı Nasıl Terkin Edilir ?

Geçit hakkının terkini, geçit hakkı sahibinin kendi iradesiyle ve açık bir şekilde bu haktan vazgeçmesi anlamına gelir. Geçit hakkının terk edilmesi, yazılı bir beyan veya sözleşme ile gerçekleşebilir. Taraflar arasında yapılan bir anlaşma ile geçit hakkının terk edildiği belirtilir ve tapu kayıtlarına da bu durum işlenir.

Geçit hakkının terk edilmesi, hak sahibinin artık bu hakkı kullanmayacağı anlamına gelir ve bu nedenle geçit hakkının sahibi olarak haklarından feragat eder. Terk işlemi, tarafların karşılıklı rızasıyla gerçekleşmelidir ve hukuki bir süreci içerir. Geçit Hakkı terkin türleri ise, malikin talebiyle terkin, hak sahibinin talebiyle terkin, mahkeme kararıyla terkindir.

Geçit Hakkı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir ?

HMK’nın 2.maddesine göre malvarlığına ilişkin davalarda dava konusu ve değerine bakılmaksızın; şahıs varlığına ilişkin davalarda ise aksine bir düzenleme yoksa Asliye Hukuk mahkemelerinin görevli olacağı belirtilmiştir. Zorunlu geçit hakkı davası ‘’tam bir bedel karşılığında’’ talep edilebileceğinden, konusu malvarlığını teşkil eden bu davaların görüldüğü yer Asliye Hukuk mahkemeleridir.

Yetkili mahkeme ”taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir “

Geçit Hakkı Davasına İlişkin Yargıtay Kararları

Yargıtay’ın 2013/20728 E. ve 2014/662 K. sayılı kararına göre ; Paylı mülkiyette geçit hakkı. Somut olaya gelince; her ne kadar davacı bir kroki ibraz etmiş ise de mahkemece, bu kroki uyarınca tüm paydaşların kullandığı bir bölümün olup olmadığı hususu üzerinde durulmuş değildir. Hal böyle olunca, öncelikle yerinde yeniden keşif yapılarak yukarıdaki ilkeler uyarınca tüm paydaşları bağlayan fiili kullanma biçiminin oluşup oluşmadığının araştırılması, fiili kullanma biçiminin oluştuğu saptanır ise çekişmeli bölümün yine tüm paydaşlarca yol olarak bırakılıp bırakılmadığının açıklığa kavuşturulması ve bu belirleme uyarınca bir karar verilmesi, aksi halde paylı mülkiyete tabi taşınmazda davacının da çekişmesiz olarak kullandığı bir bölüm olduğu dosya içeriğinden anlaşılmakla davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile paylı mülkiyete tabi taşınmazın bir bölümü için geçit hakkı tesisi isabetsizdir.

Yargıtay’ın 2013/4968 E. ve 2013/7305 K. sayılı kararına göre; Geçit hakkı yol güzergahı. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş ise de yapılan araştırma ve inceleme hüküm kurmaya yeterli değildir. Bu durumda daha önce yapılan keşif sonucu düzenlenen bilirkişi raporundaki krokiler değerlendirilerek, gerekirse yeniden keşif yapılarak, geçit güzergâhı üzerindeki parseller bölünmeksizin, Dairemizin yukarıda belirtilen ilkeleri doğrultusunda en uygun seçenekten geçit kurulmasına karar verilmesi gerekir. Mahkemece 1884 parsel sayılı Hazine adına tescil ettirilen taşınmazın ekonomik bütünlüğü bozulacak şekilde ikiye bölünmek suretiyle geçit kurulması doğru görülmemiş bu sebeple ilk derece Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.

GEÇİT HAKKI DAVASI SIKÇA SORULAN SORULAR